نوشته ای زیبا و خواندنی ازشاعر وترانه سرای انقلابی دکتر محمد محــــــــــمّــد قـــــــــــــــــرائی :
روزی که هادی رفت خیلی ها رویشان کم بود .
خیلی ارزشها هم سر جایش بود . خیلی چیز ها هم حرمت داشت . از کلمات گرفته تا حرف زدن ، و ادعا کردن .
همه چیز سرجایش بود . به سادگی می توانستی بین آدم ها تفاوت هایشان را ببینی . خوب می توانستی بفهمی به کی باید احترام بگذاری ؛ به کی نباید احترام بگذاری . یا حداقل برایش ارزشی قائل نباشی .
بله ! روزی که هادی رفت یک جهان مخدوش نشده وجود داشت . هیچ ادعایی از دهانی خود به خود بیرون نمی آمد روی خیلی ها هم کم بود . حتی خود من .
حتی در امر کتاب خواندن ، این که چه کتابی می خوانی فرق می کرد . حتی هر کسی بسیار محتاطانه نوع کتابی که می خواند را مشخص می کرد .
آنقدر همه چیز سرجایش بود که با دیدن نوع لباس پوشیدن و آرایش مو های یک فرد می توانستی مسیر زندگی اش را دست کم تا زمانی که اتفاق مهمی در زندگی اش نیفتاده حدس بزنی و پی به انتخاب او برای زندگی اش ببری .
آن روز ها روز هایی بود که وقتی می خواستی توی خیابان راه بروی یا با کسی به جایی بروی باید اول خوب خوب پاسخهایی برای خود و همراهت مشخص می کردی : داریم می رویم بازار . کدام بازار ؟ مثلاً خیابان بوذرجمهری . کنار توپخانه . می خواهید چکار کنید . می خواهیم یک کت و شلوار ارزان بخریم . از کجا می آیید ؟ از کتابخانه مرکزی دانشگاه ! . بین راه با هم چه حرف هایی می زدید ؟ داشتیم راجع به خاطرات دبیرستان حرف می دیم . دقیقاً کدام خاطره ؟ آن تصادفی که یک روز کردیم و پای یک بچه زیر تایر ماشینمان رفت …
بله ! روز هایی که هادی رفت اینگونه روز هایی بود . بنا بر این همه در دلشان به نام هادی که رفت احترام بسیار گذاشتند . یعنی از قبل هم حس احترام داشتند . اما بعد از رفتنش دیگر خیلی بیشتر شد . چرا که او رفت .
آخر رفتن داشتیم تا رفتن . همه بچه های دانشکده تابستانها یا عید ها به شهر و دیدن شهر های دیدنی و یا تفریح یا برای کار یا برای تحقیق تز پزشکی شان می رفتند . اما این رفتنها کجا ؟ و آن رفتن هادی کجا ؟
رفتن هادی را حتی نمی توانستی از کسی بپرسی . یا به کسی بگویی . فقط سکوت های نگاه های معنی دار این رفتن را تلفظ می کردند .
و چون این نوع رفتن از آن نوع رفتنهای ارج و قرب دار بود و قیمت بسیاری داشت ، خیلی ها اصلاً از آن حرف هم نمی زدند . و اگر کسی که از « کجا رفتن » هادی خبری نداشت و از دوستش می پرسید که راستی فلانی کجاست ؟ ، چرا نیست ؟ مخاطبش از ترس هول می کرد . و زود از جمع جدا می شد تا در جایی که از هادی صحبت شده چیزی نشنیده و نگفته باشد .
بعضی ها هم از همین که می‌دانند که هادی رفته ابراز افتخار می‌کردند….تان خوششان نمی آمد . نه این که آن را کار بدی بدانند ، بلکه چون قیمتش بالا بود دوست نداشتند یک روز ناچار بشوند بروند . بعضی هم دوست داشتند که روزی بتوانند بروند اما بین این علاقه تا روزی که واقعاً بروند آنقدر فاصله می دیدند که خودشان هم بعید می دانستند که آنروز برسد .
بعضی ها هم از همین که می دانند که هادی رفته ابراز افتخار می کردند ….
آخر آن روز ها هر چیز سرجایش بود . مثل امروز نبود که هر حرفی از هر دهانی ، بدون هیچ ترسی یا حیایی در می آید . مثل امروز نبود که کلمات از دهانهای لوده مثل علف زیادی جویده شده و کف کرده از دهان گوسفند یا گاو بیرون می ریزند و روی زمین می افتند و لگد مال می شوند .
آن روزها نشستن توی یک کتابخانه ، یک مسجد ، و صحبت کردن راجع به یک آیه از قرآن در کنار دوستی ، یا شرکت در مجلسی که چند آدم به آن رفت و آمد داشتند ، هم بوی جان ارزشمند انسان و بوی شریف بودن داشت ، هم احتمال شناخته شدن و بعد احضار شدن به مراکز امنیتی و بعد و بعد ….. آخر آن روز ها که هادی رفته بود از این کتابخانه ها و مسجد ها و مجلس ها کم بود . و هر کسی به هر مسجدی نمی رفت . هر کسی پای هر سخنرانی ای نمی رفت . مسجد ها هم با هم تفاوت داشتند . مسجدی بود که رفتن به آن اصلاً خطری نداشت ؛ مسجدی یا حرمی هم بود که رفتن به آن حتی جایزه داشت ، و خیلی ها از رفتن به آن و خم شدن جلوی مقامات دولتی و اعلیحضرت ها و والا حضرت ها پول در می آوردند .
بعضی حرفه ها هم دو نوع داشتند . مثلاً ترانه سرودن ؛ یا معلم یا دبیر بودن . خیلی ها دوست داشتند معلم باشند و دانش آموزان به آنها احترام قلبی بگذارند ، اما کم بودند معلمانی که سر کلاس حرفهایی بزنند که قیمت داشته باشد . چاپخانه های بسیاری هم وجود داشت ؛ اما راه پله های بعضی چاپخانه ها بوی هراس می داد ، زیرا ممکن بود در میان سرو صدای تق تق ماشین‌ها و فیلم و زینکها ، ناگهان صدای فریاد هایی بلند شود که : همه دستها را بگذارید روی سرتان ! و بقیه پاسخ ها را شلاقها روی تخت ها از شما می پرسیدند .
کوتاه کنم من
از آن روز ها ، در خود آن روز ها ، خیلی خوشم نمی آمد . چون راستش خودم خیلی اهل آن هول ها و قیمت ها نبودم . بنا بر این وقتی هادی رفت خوب نگاه می کردم ببینم دیگر کی جرأت می کند برود . آخر رفتنش رفتن بود ! ؛ سفری که معلوم نبود برگشتش چه وقت و چگونه است . خوب می دیدم بعد از آن که هادی رفت خیلی ها دیگر حتی در همان صحبتهای محفلی ما شرکت نمی کردند ؛ مبادا تنشان به تن ما بخورد که روزی تن ما به هادی خورده ! .
حتی بعضی ها دیگر به کوهنوردی هم نمی آمدند . چون در همان روز ها بود که دو تا از بچه‌ها شب به کوه رفتند و دیگر برنگشتند و خبر شان را من شبی از مادر یکی شان که به ملاقات رفته بود شنیدم . خوب یادم هست که با چه ترس و لرزی به در خانه شان رفتم . اولاً در تاریکی شب رفتم و ده بار پشت سرم را نگاه کردم که کسی تعقیبم نکند . بعد هم که در راهرو منزل با مادر احمد صحبت کردم و مادر گفت احمد گفته به فلانی بگویید « دنبالت هستند » ، باز با ترس و لرز و نگاه کردن به کوچه خارج شدم و خدا خدا می کردم که کسی مرا نبیند که از خانه احمد بیرون می روم .
می بینید چه روز های بدی بود ؟ همه اش هول و هراس ! حتی مادرم می گفت : حرفی توی خانه نزنید ! ممکن است یکدفعه مثل آن روز چهار نفر بدون خبر بریزند توی حیاط و شما را ببرند .
مادرم به راستی خوب می فهمید که چقدر هر چیزی حرمت دارد ؛ چون اصلاً نمی گذاشت کتابهایی که برای خواندن خواهر هایم به خانه بردم را ، بی خبر بچه هایش جمع کرده بود و همه را زیر چادرش گرفته و برده بود تک به تک در حرم امام رضا لای قرآنها گذاشته بود که مبادا یک وقت به خانه بریزند و آن کتابها را پیدا کنند ! تصور کنید کتاب ماهی سیاه کوچولو یا نوعی از هنر نوعی از اندیشه یا مادر گورکی را لای قرآن حرم امام رضا گذاشته‌بود .
بله! زمانی که هادی رفت زمانی بود که به قول فروغ « همه می ترسند ! …. همه می ترسند …. » .
تصدیق می کنید که روز های خیلی بدی بود ، اما ،… نه ! من که آن روز ها برایم روز های تلخی بود ، امروز میگویم واقعاً روزگار خوبی بود . جدی می گویم ! چون هیچ شاعری نمی توانست یک کلمه بو دار در شعر یا کتابش بنویسد مگر این که صابون خوابیدن در سلولهای سرد و کابلهای سیاهچال را به تن مالیده باشد .
هیچ نویسنده ای به خود جرأت نمی داد در کتابش حرف مستقیمی از چیز های معنی دار بزند . مگر این که غرق شدن در رود یا سر به نیست شدن در کوه یا ماندن چند سال در زندان را پیشاپیش می پذیرفت .
حتی هیچ دانش آموزی جرأت نمی کرد با دبیری که حرفهایش بو می داد در خیابان راه برود تا از او کتابی برای خواندن بگیرد . هیچ خطیبی …. وای داشت فراموشم می شد …. هیچ خطیبی ، آخوندی ، حتی پا منبری ای ، آیت الله که جای خود داشت ، جرأت نمی کرد حرفی بزند که قورمه سبزی ظهرش به کامش تلخ شود و سراغش بیایند .
آن روز ها یک فامیل خود بنده که روحانی بود گفت در مازندران منبر داشتم ، دو تا آقا ! آمدند قبل از منبر گفتند آقا چه مباحثی روی منبر دارید ؟ فهمیدم که اینها کی هستند . گفتم شما بیایید گوش کنید ! اگر من از آسمان هشتم به آسمان هفتم یا ششم آمدم مرا بگیرید ! چه رسد که به روی زمین بیایم .
متوجه شدید که آن روز که هادی رفت چه روزهایی بود ؟ ؛ و هادی چه رفتنی کرد ؟ من در خیالهای خودم گاه هادی را مجسم می کردم ؛ در یک خانه مخفی ؛ در گوشه ای از شهر … با لباسهای یک بنا ، کف خانه یک زیلو و چند سطل رنگ یا بیل و کلنگ . در خواب می دیدم که هادی روز ها با این شکل و قبافه به سبزه میدان یا چهار راه سیروس می رود و با یک نفر باقلا فروش صحبت می کند که در جعبه زیر باقالی ها زیر گونی باقلا سبز ها چند کلت گذاشته .
یا تصور می کردم قیافه هادی را که کاملاً تغییر کرده ، با مو هایی که بر عکس شانه کرده و لباسهای خاکی و گاه با یک عینک و کلتی و نارنحکی زیر شکم بند … و اتفاقاً آمده سر راه یک همدوره ای اش در دانشکده ، بلکه بتواند او را هم به رفتن ترغیب کند ؛ یا به او بگوید که به یک نفر دیگر که هنوز نرفته ، زیرا هنوز لو نرفته ، خبر برساند که هادی زنده است .
ولی بخاطر این چیز ها نیست که می گویم « آن روز ها » که هادی رفت روز های خوبی بود ! . بلکه بخاطر « این روزها » که روزهای بسیار بدی است می گویم. جدا میگویم ! این روز ها واقعاً روز های بدی است ! چون هر دروغی به قول آ ن شاعر از چاله های دهانهایی بیرون می آید که بوی آن از هر گندی بدتر است ؛ چرا که حرمتها از بین رفته . من فکر میکنم بهترین چیز برای فضای سالم یک جامعه همین است که حرمتها سر جایش باشد ؛ آنوقت بوی گند ، هر روز و هر ساعت از مقاله ها یا مصاحبه ها با تلویزیونهای دست نشانده یا از سایتها یا از شعرها و یا از توئیتها در سطح شهر ها نمی پیچد .
این روزها همه می بینند نعره هایی که به فواره چرک می ماند از گلوی همان
آخوندی در می آید که آن روز ها وقتی بالای منبر حرف می زد از ورود یک پاسبان به مجلس هول کرد و آب در دهانش خشک شد ! .
یک ساعت که می رفتم به مسجدی که یک سخنران درست و حسابی حرف می‌زد و گوشه‌ای می‌نشستم و صوت اذاالشمس کورت عبدالباسط گوش می‌دادم انگار دوماه به نواحی خوش آب و هوا رفته‌ام و لذت برده‌ام. چرا؟ چون حرمت تنفس کرده بودم . اگر چه بوی خطر را هم حس کرده بودم اما خودش صفایی داشت . خیلی ها هم از این که یک روز پشت سر آدمهایی نماز خوانده اند یا روزی اتفاقی با آنها در کوه چند قدم راه رفته اند ، یا از بردن نامشان به رمز ، برای خودشان آبرو ذخیره می کردند ولی امروز به همانها چه اتهام ها که نمی زنند .
ای کاش روزگار قدیم بر گردد ! . روز هایی که زشت ترین و منفور ترین کار اسمش خیانت بود ؛ پشت کردن بود ؛ نا سپاسی بود ؛ پشیمانی و ندامت بود و بد تر از آن مزدوری و همکاری بود . شعری از آن روز ها یادم هست که راجع به کسی که مزدور شده بود در ابتدای شعر میگفت : نگاهش کنید … اصلاً تنفر نمی گذاشت بقیه شعر را بخوانم .
اما مقایسه کنید با این روز ها که یکی می رود در معاونت جلاد و شکنجه کرد کتاب می نویسد !!!!!! و خودش هم می گوید که توی ماشین نشسته و سر چهار راه ها دنبال آدمهایی که « رفتند » گشته ! و آنها را نشان داده ! که بگیرند و بکشند . بعد همین آدم بدون هیچ حیایی می نشیند توی تلویزیون جلوی چشم تمام دنیا به آنها که « رفتند » اتهام می زند ! . دروغ می گوید ! برای جانی شناخته شده جهانی لقب شهید بکار می برد …. واقعاً چقدر حرمتها ریخته !!؟
یک مصداق دیگر از همان حرمتی که ریخته شده فردی ست که یک روزی نفر ادعایی شماره یک فلان گروه چپ انقلابی و نشسته روی نام و خون فلان آدمهای درخشان بوده ، حالا با عکس و موی شانه زده و کراوات در روز نامه خونریز ترین دیکتاتوری مذهبی بدون هیچ شرمی عکسش را میدهد چاپ کنند و مقاله اش با عنوان : انتخابات 1400 نباید بی رونق بر گزار شود !!!!
واقعا که کار شکستن حرمتها و بی شرافتی سیاسی و اخلاقی به کجا رسیده ؟
باز هم می گویم :
مقایسه کنید این روز ها را با آن روز ها . کسی که آن روز ها انبوهی شعر گفته . سوگند های مؤکد را در سرود ها نوشته . پر حرارت ترین شعار ها را در باره حرمت ها و حصار های شرافت نوشته همه کتاب هایش را هم می گذارد کنار دستش یا در سایتش و می نشیند صاف رو به مردم کلیپ ضبط می کند و در باره انحراف آنها که « رفتند » صحبت می کند !! . یا می نشیند جلوی یک نفر که خودش و تلویزیونش همه دست نشانده است و هر چه او می خواهد ، می گوید و رویش هم می گذارد !! . بعد هم خودش را تاریخدان و شاعر و متفکر می خواند …. واقعاً چه زلزله ای در حرمتها روی داده که همه ی ارزشها با ده پانزده ریشتر ریخته و خورد و خاکشیر شده .
به همین علت است که من همیشه روزی که هادی رفت را به یاد می آورم و با همان حرمتها صفا میکنم . صفایی که هم به من شرم می دهد . هم آموزش می دهد هم شرافت .
پنج شنبه ۱۸ دی ۱۳۹۹
شبکه خبری بگونه 